آنچه پیش روست، گفت وگوی خبرنگار مرکز خبر حوزه با حجت الاسلام و المسلمین سید محمد غروی، عضو جامعه مدرسین و شورای عالی حوزه علمیه است که همزمان با سالروز تحریم تنباکو توسط مرجع فقید مرحوم میرزای شیرازی، در آن به مباحثی چون تاریخچه مرجعیت در تشیع، نفوذ و تأثیر گذاری مراجع عظام و ... پرداخته شده است.

*تاریخچه فتوا و مرجعیت

مرجعیت نهادی مقدس در جامعه شیعی است که شروع آن از زمان ائمه اطهار‌(ع) بوده و امامان معصوم با فرستادن وکلای خود به بلاد مختلف و تعیین آنها به عنوان ملجأ و مرجعی برای پاسخ گویی به سوالات و مراجعات مردم، نقش تعیین کننده­ای در بقای دین و انتقال صحیح آموزه‌های دینی مکتب اهل بیت‌(ع) به مردم داشتند.

البته بعد از غیبت صغری و کبری این نقش در جامعه اسلامی به ویژه میان شیعیان بسیار تعیین کننده­تر شد و عملاً مردم حلال و حرام خود را از مراجع تقلید می­گرفتند و فتوا و حکم مراجع را بر خود نافذ می­دیده و حجت تلقی می‌کردند.

* مرجعیت و مردم را به سوی سعادت هدایت می‌کند

مرجعیت، حقیقتی است که ریشه در مستندات قرآنی و روایی دارد و در سنت نبوی نیز می‌توان آن را مشاهده کرد و این مسئله مهم هرگز به چند روایت مانند مقبوله عمر بن حنظله و معتبره ابوخدیجه منحصر نمی‌شود، بلکه سابقه این نهاد و حقیقت مقدس در مذهب حقه شیعه چنان طولانی است که در قرون متمادی، فقها و مراجع در گوشه و کنار بلاد اسلامی به نقش خطیر خود عمل کردند و مردم را به سوی سعادت و هدایت راهنمایی کردند.

مرجعیت، منبع و مرجع احکام و شریعت مردم محسوب می‌شود و در پاره‌ای از موارد که حوادثی برای جهان اسلام اتفاق می‌افتاد آن‌ها پیش می‌آیند و با حضور خود در صحنه، عملاً مردم را به میدان سیاسی و اجتماعی راهنمایی می‌کنند، مردم نیز به آن‌ها مراجعه کرده و فتوا و دستور آنان را بر خود واجب می‌دانند.

*تاثیر حکم و فتوای مراجع در حرکت های مردمی

در تاریخ شیعه، تاثیر و نفوذ حکم و فتاوای فقها و مراجع بارها و بارها مشاهده شده و به وضوح می بینیم که مراجع با یک حکم یا فتوا مردم را به میدان های سیاسی و اجتماعی فرامی خواندند، حتی در برهه‌هایی حکم به جهاد یا دفاع دادند و مردم نیز تبعیت نمودند.

فتوای میرزای بزرگ شیرازی نیز از همین مواردی است که عملا سیاست های شوم انگلیس را که در پوشش اقتصادی مخفی شده بود، نقش بر آب کرد.

گرچه تحریم تنباکو بیشتر مسئله‌ای اقتصادی می‌نماید، ولی عملاً با فتوای این مرجع آگاه و بزرگ شیعه، سیاست‌های انگلیس در ایران محدود تر شد و توطئه های انگلیسی با شکست مواجه شد.

* اگر مرجعیت امام نبود، انقلاب شکل نمی‌گرفت

در زمان معاصر نیز بزرگان و مراجع که در راس آن‌ها امام راحل بودند، نقش بی بدیل خود را عملاً ایفا کردند و به قطع می­توان گفت، اگر مرجعیت امام خمینی نبود، انقلاب اسلامی و نظام الهی در جهان شکل نمی گرفت و به خاطر همین مرجعیت امام بود که مردم دستورات ایشان را بر خودشان لازم و فرض می‌دانستند و حرکت کردند و حکومت 2500 ساله را ساقط کرده و جمهوری اسلامی را برپا نمودند.

بدون هیچ مبالغه‌ای حقیقت این است که هیچ قدرتی در کشور نمی‌توانست چنین انرژی و پتانسیلی داشته باشد و با چنین قدرتی حکومت شاهنشاهی را ساقط کند، حکومتی که در اوج قدرت بود، ولی مرجعیت و مردم به رهبری امام خمینی در حرکتی شجاعانه و مخلصانه آن را در هم شکست و نظام اسلامی را در جهان بنیان گذاشتند

در جنگ تحمیلی نیز آنچه موجب تقویت مقاومت مردم در خطوط مقدم جبهه می شد نفوذ کلام مراجع و امام راحل بود که باعث شد، رزمندگان با دست خالی اما مقاوم و استوار با قدرت جهانی مقابله کنند.

* قداست مراجع را حفظ کنیم

امروز نیز نظام جمهوری اسلامی ایران در بسیاری از مواقع که دچار مشکلات و حوادثی می‌شود، همین نفوذ مرجعیت و رهبری دینی است که قداست خاصی به آن داده و مردم از آن تبعیت می‌کنند و باید سعی کنیم این قداست را حفظ کنیم و از آن در راستای اعتلای اسلام استفاده کنیم.